Pahimakas
ni: Jose P. Rizal
I
Pinipintuho kong Bayan ay paalam
lupang iniirog ng sikat ng araw,
mutyang mahalaga sa dagat Silangan,
kaluwalhatiang sa ami'y pumanaw.
II
Masayang sa iyo'y aking idudulot
ang lanta kong buhay na lubhang malungkot;
maging maringal man at labis alindog
sa kagalingan mo ay aking ding handog.
III
Sa pakikidigma at pamimiyapis
ang alay ng iba'y ang buhay na kipkip,
walang agam-agam, maluag sa dibdib,
matamis sa puso at di ikahapis.
IV
Saan man mautas ay di kailangan,
sipres o laurel, lirio ma'y patungan;
pakikipaghamok, at ang bibitayan,
yaon ay gayon din kung hiling ng Bayan.
V
Ako'y mamamatay, ngayong namamalas
na sa silinganan ay namamanaag
yaong maligayang araw na sisikat
luksang nagtabing na ulap.
VI
Ang kulay na pula kung kinakailangan
na maititina sa iyong liwayway
dugo ko'y isabog at siyang ikinang
ng kislap ng iyong maningning na ilaw
VII
Ang aking adhika sapul magkaisip
ng kasalukuyang bata pang maliit,
ay ang tanghalin, ka at minsan masilip
sa dagat Silangang hiyas na marikit.
VIII
Natuyo ang luhang sa mata'y nunukal,
taas na ang noo't walang kapootan,
walang bakas kunot ng kapighatian,
gabahid man dungis niyong kahihiyan.
IX
Sa kabuhayan ko ang laging gunita
maningas na aking ninanasa-nasa,
at guminhawa ka ang hiyas ng diwa,
Pag hininga’y papanaw ngayong biglang-bigla
X
Ikaw'y guminhawa laking kagandahang
ako’y malugmok, at ikaw ay matanghal,
hininga'y malagot, mabuhay ka lamang
bangkay ko'y masilong sa iyong kalangitan.
XI
Kung sa libingan ko'y tumubong mamalas
sa malagong damo mahinhing bulaklak,
sa mga labi mo'y mangyayaring itapat,
sa kaluluwa ko hatik ay igawad.
XII
At sa aking noo nawa'y iparamdam,
sa lamig ng lupa ng aking libingan,
ang init ng iyong pag-aagdong-buhay,
at simoy ng iyong paggiliw na tunay.
XIII
Bayaang ang buwan sa aki'y ititig
ang liwanag niyang lamlam at tahimik,
liwayway bayaang sa aki'y ihatid
magalaw na sinag at hanging hagibis.
XIV
Kung saka-sakaling bumabang humantong
sa krus ko'y dumapo kahi’t isang ibon,
doon ay bayaang humuning hinahon
at dalitin niya payapang panahon.
XV
Bayaan ang ningas ng sikat ng araw
ula'y pasingawin noong kainitan,
magbalik sa langit ng boong dalisay,
kalakip ng aking pagdaing na hirang.
XVI
Bayaang sino man sa katotang giliw
tangisang maagang sa buhay pagkitil;
kung tungkol sa akin ay may manalangin
idalangin, Bayan, yaring pagkahimbing.
XVII
Idalanging lahat yaong nangamatay,
Nangagtitiis sa hirap na walang kapantay;
mga ina naming walang kapalaran
na inihihibik ay kapighatian.
XVIII
Ang mga balo't pinapangulila,
ang mga bilanggong nagsisipagdusa;
dalangin ko namang kanilang makita
ang kalayaan mong ikagiginhawa.
XIX
At kung ang madilim na gabing mapanglaw
ay lumaganap na doon sa libinga't
tanging mga patay ang nangaglalamay,
huwag bagabagin ang katahimikan.
XX
Ang kanyang hiwagay huwag gambalain;
kaipala'y marinig doon ang taginting,
tunog ng gitara't salterio'y magsaliw,
ako, Bayan yao't kita'y aawitin.
XXI
Kung ang libingan ko'y limot na ng lahat
at wala ng krus at batong mabakas,
bayaang linangin ng taong masipag,
lupa'y asarolin at kauyang ikalat.
XXII
Ang mga buto ko ay bago matunaw
mauwi sa wala at kusang maparam,
alabok ng iyong latag ay bayaang
siya ang babalang doo'y makipisan.
XXIII
Kung magkagayon na'y aalintanahin
na ako sa limot iyong ihabilin
pagka't himpapawid at ang panginorin
mga lansangan mo'y aking lilibutin.
XXIV
Matining na tunog ako sa dinig mo,
ilaw, mga kulay, masamyong pabango,
ang ugong at awit, pag hibik sa iyo,
pag asang dalisay ng pananalig ko.
XXV
Bayang iniirog, sakit niyaring hirap,
Katagalugang ko pinakaliliyag,
dinggin mo ang aking panghihimakas;
diya'y iiwan ko sa iyo ang lahat.
XXVI
Ako'y patutungo sa walang busabos,
walang umiinis at berdugong hayop;
panganib doo'y di nakasasalot,
si Bathala lamang dooy haring lubos.
XXVII
Paalam, magulang at mga kapatid,
kapilas ng aking kaluluwa't dibdib,
mga kaibigan bata pang maliit
sa aking tahanan di na masisilip.
XXVIII
Pagpasalamatan at napahinga rin,
paalam estrangherang kasuyo ko't aliw.
paalam sa inyo, mga ginigiliw;
mamatay ay siyang pagkagupiling!
All Rights Reserved
Comments